System katalogowy pozwala oderwać się od zapisu fizycznego, uniezależniając użytkownika od rodzaju dysku. Każdy dysk ma w systemie DOS identyczną organizację. Obszar, w którym zapisywane są informacje, obejmuje podstawowy katalog plików (oznaczany symbolem \) oraz jednostki o pojemnościach 0,5 kB, 1 kB lub 2 kB przeznaczone na zapisanie zawartości plików i podkatalogów. Na nowej dyskietce, przygotowanej do pracy w systemie DOS, (po tzw. formatowaniu) katalog podstawowy jest pusty, gotowy na przyjęcie informacji o plikach.
System operacyjny zapewnia odpowiedni dostęp do informacji zapisanych na dysku. Można dokonywać zapisu plików i odczytu ich zawartości, można też wykonywać różne działania związane z plikami jak np. przeglądanie katalogu dyskowego, przepisywanie plików, zmiany nazw itp.
Sposób nazewnictwa plików jest obecnie ujednolicony i można go omawiać niezależnie od rodzaju dysków, typu komputera i stosowanego systemu operacyjnego. Nazwa pliku nie może zawierać odstępów. Nazwa składa się z następujących elementów:
- właściwa nazwa pliku obejmująca od jednego do ośmiu znaków (może ona zawierać dowolne znaki poza następującymi:”?”, „=” oraz
- kropka („.”) oddzielająca nazwę podstawową od rozszerzenia (kropka może zostać pominięta, jeśli nazwa pliku nie ma rozszerzenia),
- rozszerzenie, zawierające od 0 do 3 znaków, informujące zwykle o rodzaju pliku (może zostać pominięte).
Nazwa pliku może być poprzedzona symbolem jednostki dyskowej (litera A,B,C itd. ze znakiem :), co jest istotne przy pracy z kilkoma jednostkami. Ponadto przy stosowaniu kilku katalogów nazwę może poprzedzać tzw. ścieżka prowadząca do pliku złożona z nazw podkatalogów. Oto kilka przykładowych nazw plików (bez uwzględnienia ścieżek).