Użytkownik przyzwyczajony do prostej pracy w systemie Windows, który nie tylko nie chce pisać programów, ale nawet pamiętać podstawowych poleceń, może poczuć się zagubiony w systemie takim, jak UNIX. Zwłaszcza, że nie jest to system tzw. przyjazny, a raczej wymagający pewnej wiedzy
umiejętności. Okazuje się, że można znaleźć znajome elementy. Wystarczy uruchomić program X-Windows. środowisko pracy będzie podobne, jak w Windows, przy nieporównywalnie większej szybkości i możliwości rzeczywistego uruchomienia w oknach kilku programów realizujących swoje działania. Ekran monitora, nazywanego X-terminalem, można podzielić na dowolną liczbę niezależnych okien. W każdym utworzonym oknie, przy użyciu emulatora terminala, można uruchamiać aplikacje, które wykorzystują swoje okno w pełnym zakresie trybu tekstowego lub graficznego. Głównym elementem, służącym do wybierania określonego okna oraz wydawania poleceń, jest mysz. Utworzone okna nie mają sztywnych rozmiarów i nie są na stałe przypisane jednemu miejscu. W każdej chwili w dowolnie wybranym oknie można zmieniać wymiary, przesuwać je, zamykać i otwierać. Jak działa cały mechanizm? W układzie tradycyjnym, jeśli pracująca aplikacja ma wykonać działanie przy użyciu odrębnego programu, np. ma namalować określony kształt graficzny na ekranie monitora, to wywoływana jest specjalna procedura biblioteczna, zaś aplikacja podejmuje ponownie działanie dopiero po wykonaniu całego rysunku aplikacja. Natomiast w systemie X-Windows rozróżniono dwa współpracujące ze sobą oprogramowania: aplikację zwaną Xklient oraz oprogramowanie systemowe zwane X-usługodawcą. Komunikacja pomiędzy nimi odbywa się zgodnie z przyjętymi zasadami zwanymi X-protokołem. X-usługodawca odpowiada za kontrolę nad terminalem tzn. ekranem, myszą i klawiaturą. Działania dodatkowe realizowane są bez zawieszania współpracy użytkownika z systemem podstawowym. Mogą wykonywać się w niezależnych oknach otwartych i widocznych na ekranie lub w tle, czyli bez uwidaczniania na ekranie ich okien.
